Bedrijfs-Footprint; waar wringt de schoen?

Duurzaamheid is geen onbekend fenomeen meer bij de meeste bedrijven. In jaarverslagen worden duurzame ambities inmiddels voortvarend neergeschreven. Toch lukt het bedrijven maar moeilijk hun omvangrijke footprint overtuigend te verkleinen. Waar wringt de schoen? In dit artikel bespreek ik wat valkuilen en aanknopingspunten uit mijn praktijk.

Veel ambities

Wat mij in mijn begeleidingsprojecten opvalt is dat veel bedrijven inmiddels behoorlijke complete duurzame ambities hebben geformuleerd. ESG-terminologie (Environment, Social en Governance) en SDG-keuzes (Sustainable Development Goals) voeren de boventoon. Dit gebeurt dan vaak op groepsniveau, als een bedrijf zo is georganiseerd. Ik constateer ook dat bij de executie in de werkmaatschappijen of afdelingen er nog behoorlijk wat onderliggende uitdagingen zijn om met deze ambities ook echt meetbare resultaten te boeken. Wezenlijke, structurele verbetering van impact van het bedrijf op het klimaat is daardoor nog vaak uit zicht en beperken het zich tot resultaten in de periferie. Of er wordt geschermd met de duurzame resultaten van een innovatie, terwijl de grote ‘mainstream’ van het bedrijf nog steeds even vervuilend is voor het klimaat. En andersom, klimaatrisico’s voor de bedrijfsvoering worden onderschat of zijn nauwelijks benoemd. Hoe komt dat?

Valkuil

Wat niet meehelpt is dat de duurzame doelen, die goed bedoeld op hoog niveau in de organisatie zijn geformuleerd, nauwelijks bekend zijn op de werkvloer. Daar waar de feitelijke voetafdruk van het bedrijf elke dag en elke minuut wordt gezet en ook de consequenties van duurzaam beleid het meest voelbaar zouden moeten zijn. Die onbekendheid heeft tot gevolg dat er in de operatie vaak weinig draagvlak is en geen actieve participatie in de uitvoering van het duurzaamheidsbeleid.

Valkuil is dat de directie duurzaamheid op het bordje schuift van een functionaris (bv een CSR-manager of een facilitair manager) of een afdeling (bv HR of Finance). Zodat de rest van de organisatie het ‘probleem’ heeft uitbesteed. Eigenlijk zonde, want met een actief, herkenbaar en breed gedragen klimaatbeleid kun je als bedrijf tegenwoordig commercieel onderscheidend zijn en als aantrekkelijke werkgever ook schaars personeel aan je binden.

Duurzaamheid is in mijn ogen een integraal, discipline-overstijgend thema voor een bedrijf. Als je het zo benadert wordt het een kans, in plaats van een verplichting.

Multimissie

In de huidige constellatie blijkt mij nog wel eens dat bedrijfspublicaties of marketingboodschappen meer uitgaan van een ‘soll’ dan een ‘ist’ situatie. Hoe de wereld er uit zou zien als de ambities worden gerealiseerd. Maar tussen de ambities rond het terugbrengen van de footprint en de realiteit in de operaties zit vaak nogal wat ‘licht’. Als dergelijke discrepanties lang voortduren kan een bedrijf door investeerders en de maatschappij uiteindelijk voor deze verkeerde voorstelling van zaken worden afgestraft. Niemand wil als greenwasher worden bestempeld; veel bedrijven met ronkende duurzaamheidsambities gaan in mijn ogen wel die kant op. Om dit te voorkomen zijn interventies noodzakelijk.

Ik bemiddel daarom bij het herformuleren van ambities naar een zogeheten Multimissie; niet alleen wat je wil bereiken met je bedrijfsproces is belangrijk, maar ook wat je bedrijf kan en wil bijdragen aan de maatschappij. En hoe je dat slim combineert en realiseert. Zo’n Multimissie blijkt een uitstekende uitgangspositie om daadwerkelijke stappen te maken naar praktische projecten en draagvlak binnen de organisatie, zodat er meetbaar resultaat wordt geboekt. 

Duurzaamheidsboard

Mijn expertise behelst niet zozeer een specialistische duurzaamheidstoepassing in een bepaalde branche. Ik steek effort in hoe je als organisatie een aantrekkelijke duurzaamheidsstrategie in de breedte kunt opstellen, hoe je hiervoor draagvlak creëert en hoe je concrete projecten start en meetbaar maakt. Ik heb hierin goede ervaringen opgedaan, met een combinatie van multidisciplinaire Impact Teams en een Duurzaamheidsboard op directieniveau. Hiermee borg je de strategie breed in de organisatie en organiseer je eigenlijk al die betrokkenheid.

Het is wel zaak dat de directie ook persoonlijke betrokkenheid én belangstelling toont wanneer concrete steun nodig is om duurzaamheidsgedrag te stimuleren. De Duurzaamheidsboard, die bijvoorbeeld eens per maand bij elkaar komt, kan hierin stimuleren, signaleren en monitoren, zowel op de werkvloer als op managementniveau. Daarnaast is zo’n board een coördinatiepunt van alle impact-projecten in de organisatie.

Expertise

Duurzaamheid heeft zoveel dimensies dat je als bedrijf eigenlijk nooit de echte expertise in huis kan hebben. Ook is de aanpak per sector of branche wezenlijk verschillend en gelden er andere regels. Van circulariteit tot participatie, ik werk in een netwerk van experts, die elkaar kunnen ondersteunen als dat nodig is. Gebruikelijk is dat per thema (bv Social of CO2 of Circulair) in een bedrijf een actieplan gemaakt, waarbij het aan te bevelen is om zo’n expert voor een bepaald vakgebied te laten aanschuiven zodat een specifiek project verder kan worden geconcretiseerd, passend bij je bedrijfs- of sectormodel. 

Mijn insteek is dat je als bedrijf pas echt structureel impact gaat maken als werkmaatschappijen of afdelingen van een organisatie aan de hand van een concrete, duidelijke strategie aan de slag gaan met (eigen) gespecificeerde duurzaamheidsprogramma’s en dit ook kunnen vertalen in commerciële kansen én KPI’s.

Daarnaast is het belangrijk dat de juiste CSRD-stappen worden genomen om tot een gedegen (en straks verplichte) duurzaamheidsrapportage te komen. Ook hiervoor is speciale expertise vereist, die voor een groot deel bij accountants en specifieke adviesbureaus is op te halen.

In de praktijk blijken bovenstaande punten basics te gaan worden voor ieder bedrijf. Die gewoon handig zijn om als bedrijf over nagedacht te hebben, want klanten gaan ook steeds meer bij aanbestedingen vragen hoe je duurzaamheid in je eigen bedrijf en bij je leveranciers hebt geborgd. En dan blijken duurzame projectplannen ineens in de commerciële context een toegevoegde waarde te hebben.

Stresstest

Het verkleinen van de footprint van bedrijven is een wezenlijk onderdeel van de klimaatplannen. Zo is het de bedoeling dat het grondstofgebruik is gehalveerd in 2030. De komende jaren zullen hierin grote stappen gemaakt worden, aangejaagd door de Green Deal met veel nieuwe regelgeving. Dit zal impact hebben op bedrijfsmodellen; businesscases gaan er wezenlijk anders uitzien, al was het maar omdat grondstoffen schaarser, zwaarder belast en dus duurder worden. Idem voor vervuiling.

Interessante ‘stresstest’ is om te berekenen hoe je bedrijf er uit zou zien als je met de helft van de grondstoffen/materialen zou moeten rondkomen en veel minder afval of vervuiling uit je proces mag voortkomen.

De impact die dat zou hebben op jouw bedrijf geeft je waarschijnlijk een aardige impressie wat de footprint van jouw bedrijf nu voor effect heeft op de stress van het klimaat. Daar wringt de echte schoen.

Sparren over hoe jouw bedrijf minder impact kan maken zonder dat de bedrijfsresultaten er onder lijden? Stuur je contactgegevens naar info@mijnimpact.nl